گروه فلسفه و علوم طبیعی موسسه نفحات هر هفته میزبان جمعی از طلاب و دانشجویان علاقمند به مباحث فیزیک و فلسفه اسلامی می‌باشد.

شرکت‌کنندگان در این نشست‌های علمی تخصصی پیرامون برخی موضوعات مشترک میان فلسفه اسلامی و فیزیک، به تبادل نظر می‌پردازند.

دهمین نشست از این سلسله نشست‌ها پنج‌شنبه هفته گذشته ۲۸ دی‌ماه ۱۴۰۲ با موضوع مکان و جهت از منظر فلسفه ابن سینا با ارائه‌ی دکتر سعید حسن‌زاده (دکترای فلسفه اسلامی دانشگاه تربیت مدرس و پژوهشگر طبیعیات) در سالن علامه طباطبایی مؤسسه آموزشی پژوهشی نفحات برگزار شد.

این تصاویر مربوط به جلسات قبلی سلسله نشست‌های علمی تخصصی فیزیک و فلسفه اسلامی می‌باشد.

متن خبری:

حجت‌الاسلام علی جلال دبیر گروه فلسفه و علوم طبیعی موسسه آموزشی پژوهشی نفحات بیان داشتند، این گروه هر هفته میزبان جمعی از طلاب و دانشجویان علاقمند به مباحث فیزیک و فلسفه اسلامی می‌باشد.

ایشان با بیان مواردی از چالش‌های علمی بین فیزیک و فلسفه اسلامی گفتند: شرکت‌کنندگان در این نشست‌های علمی تخصصی پیرامون برخی موضوعات مشترک میان فلسفه اسلامی و فیزیک، به تبادل نظر می‌پردازند.
همچنین ایشان ابراز داشتند: در دهمین نشست از این سلسله نشست‌ها، دکتر سعید حسن‌زاده(دکترای فلسفه اسلامی دانشگاه تربیت مدرس و پژوهشگر طبیعیات) پیرامون موضوع مکان و جهت از منظر فلسفه ابن‌سینا مباحثی را مطرح نمودند که در ادامه چکیده‌ای از آن که توسط دکتر حسن‌زاده تنظیم شده ارائه می‌شود.

چکیده مباحث مطرح شده:
آیا مکان امری قائم به ذهن است و یا بدون اذهان بشر نیز موجود است؟ آیا مکان معقول ثانی فلسفی است که از خارج انتزاع می شود و یا یک ماهیت موجود در خارج است که می توان به آن اشاره کرد؟ آیا برخی از نقاط عالم جسمانی به برخی دیگر ترجیح دارد و یا همه مشابه هم هستند؟ آیا در عالم نامتناهی جهت معنا دارد ؟ آیا عالم جسمانی تنها شش جهت دارد؟ در این جلسه با استفاده از اندیشه ابن‌سینا به این پرسش‌ها و پرسش‌های مشابه خواهیم پرداخت.
ابن‌سینا با معرفی دیدگاه‌های مختلف درباره مکان و ارزیابی آن‌ها مکان را سطح جسم دربرگیرنده می‌داند که بر سطح جسم دربرگرفته شده مماس است. این نگاه به مکان لازم می‌آورد که مکان از جمله معقولات اولی باشد؛ مکان به طور خاص کمیت متصل است؛ کمیت متصل دو بعدی (غالبا خمیده) که یک جسم سه بعدی را احاطه کرده‌است.
همه اجسام عالم به غیر از محیط‌ترین جسم عالم دارای مکان‌اند. نگاه ابن‌سینا به مکان دارای چالش‌هایی هست که خود او به برخی از آنها پرداخته است؛ تغییر مکان جسم بدون حرکت آن مهم‌ترین چالش اندیشه ابن سینا که ما نیز به آن می‌پردازیم. پس از بحث مکان به بحث جهت خواهیم پرداخت.
جهت تناهی امتداد است. بنابراین با فرض عدم تناهی عالم جهت نخواهد داشت ولی این به معنای بی جهتی اجسام نیست. هر امتدادی که بالفعل متناهی باشد (مثلا اندازه یک میز) جهت‌های بالفعل خواهد داشت و هر امتدادی که بتوان آن را متناهی فرض کرد، جهت فرضی خواهد داشت. بنابراین جهت ها منحصر در شش نیستند. در میان جهات دو جهت طبیعی‌اند و با فرض و اعتبار ما تغییر نمی‌کنند. این دو جهت که عبارت‌اند از بالا و پایین نیاز به شیئی دارند که آنها را معین کند. این شیء که محدّد جهات نام دارد تنها می تواند جسم کروی باشد که با مرکز خود پایین و با محیط خود بالا را معین نماید.
ابن‌سینا برای اثبات این مدعا حالات دیگر محدّد جهات را بررسی کرده است که به آن‌ها اشاره خواهیم کرد. محدّد جهات برخی از نقاط عالم را برای برخی از اجسام دارای ترجیح قرار می‌دهد و چنین نیست که همه عالم برای همه اجسام یکسان و مشابه باشد. محدّد جهات کروی، غیر قابل حرکت مستقیم، بسیط و فسادناپذیر است.